نگاهی به پایه، تکیۀ دومین و تکیۀ متناوب در زبان فارسی

author

  • فاطمه علوی دانشگاه پیام نور
Abstract:

در این مقاله به بررسی سه مفهوم «پایه»، «تکیۀ دومین» و «تکیۀ متناوب» در نظریه‌های واج‌شناسیِ نوایی می‌پردازیم. این سه مفهوم، در بررسی‌های آواشناختی و واج‌شناختی در زبان فارسی، عمدتاً نادیده گرفته شده‌اند. مشخص‌کردنِ حدود و مرزهای پایه در هر زبان، بر اساس تکیۀ آن زبان صورت می‌گیرد و بنابراین به حوزۀ واحدهای زبرزنجیری و، به طور مشخص، به قلمرو واج‌شناسیِ نوایی مربوط می‌شود. در واقع پیش‌نیازِ مشخص‌کردنِ مفهوم پایه در هر زبانی، از جمله فارسی، تعیینِ تکیۀ دومین و تکیۀ متناوب است. در این تحقیق، که به روش توصیفی و نظری انجام شده است ما ابتدا نظریه¬های موجود درباره تکیه دومین در فارسی را همراه با توضیحاتی در رد یا تأئید آنها آورده¬ایم و پس از آن احتمال وجود تکیه متناوب در فارسی و نظریه¬های موجود در این حوزه را بررسی کرده¬ایم. در مرحله بعد دستگاه تکیه‌ای و پایه‌های فارسی و مقید یا نامقیدبودنِ هرکدام به صورت جداگانه مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. بر اساس نتایج این پژوهش و با توجه به اینکه تکیۀ متناوب در زبان فارسی وجود ندارد، بدون توجه به وجود یا نبود تکیۀ دومین، این زبان دستگاه تکیه‌ایِ نامقید دارد. یافته¬های این تحقیق همچنین وجود سطحی به نام پایه را، به‌عنوان محلی برای تعیین تکیه در سلسله‌مراتب نواییِ فارسی، رد می‌کند و بر آن است که در نظر گرفتنِ پایه در زبان فارسی، کار تحلیل تکیه را دشوار می‌کند. الگوی تکیۀ فارسی را به‌آسانی می‌توان با بررسی تعامل واج‌شناسی و ساختواژه و تعیین اصولی بر همین اساس، تبیین کرد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی آوایی تکیۀ واژگانی در زبان فارسی

  بررسی آوایی تکیۀ واژگانی در زبان فارسی     وحید صادقی [1]   تاریخ دریافت: 20/1/90   تاریخ تصویب: 18/10/90     چکیده   در بیشتر پژوهش‏های انجام­شده دربارۀ تکیۀ واژگانی در زبان فارسی، تغییر‏های آوایی ناشی از جا‏به‏جایی محل تکیه در محیط دارای تکیۀ زیر‏و‏بمی بررسی شده و به همین سبب، F0 مهم‏ترین هم‏بستۀ آوایی تکیۀ واژگانی در‏نظر گرفته شده است؛ در ‏ حالی که F0 هم‏بستۀ آوایی تکیۀ زیر‏و‏بمی است؛ نه ت...

full text

بررسی آوایی تکیۀ واژگانی در زبان فارسی

بررسی آوایی تکیۀ واژگانی در زبان فارسی     وحید صادقی [1]   تاریخ دریافت: 20/1/90   تاریخ تصویب: 18/10/90     چکیده   در بیشتر پژوهش‏های انجام­شده دربارۀ تکیۀ واژگانی در زبان فارسی، تغییر‏های آوایی ناشی از جا‏به‏جایی محل تکیه در محیط دارای تکیۀ زیر‏و‏بمی بررسی شده و به همین سبب، f0 مهم‏ترین هم‏بستۀ آوایی تکیۀ واژگانی در‏نظر گرفته شده است؛ در ‏ حالی که f0 هم‏بستۀ آوایی تکیۀ زیر‏و‏بمی است؛ نه تکی...

full text

ساخت وزنی و تکیه واژه در فارسی؛ پژوهشی بر اساس نظریه تکیۀ وزنی

  در این مقاله در چارچوب دو نظریه وزنی بروس هیز (1981 و 1995) چگونگی ساخته شدن پایه‌ها از هجاها، و چگونگی ساخته شدن کلمات از پایه‌ها را در زبان فارسی رسمی و شمرده توصیف کرده‌ایم، و نیز وضع تکیه واژه را در این زبان مورد بحث قرار داده‌ایم. پایه‌ها و تکیۀ واژگانی فارسی را از حیث پارامترهای چهارگانه و دو ارزشی هیز (1981) به شرح زیر توصیف کرده‌ایم: پایه‌های راست‌گرا و حساس به کمیت که از راست به چپ س...

full text

بررسی تکیۀ کلمه و جمله در گویش سیستان

 تکیه برجستگی یکی از هجاهای کلمه نسبت به هجاهای دیگر همان کلمه یا دیگر کلمات جمله است. دراین تحقیق با بیانی ساده به طرح مفهوم تکیه در گویش سیستان و انواع آن، شامل تکیه در کلمه و جمله همراه با ذکر نمونه و کاربرد آن پرداخته­شده. به­منظور بررسی تکیه، گفتار آزاد و ناآگاهانۀ مردم عادی ضبط و  سپس آوانویسی شده­است. هدف اصلی این تحقیق یافتن تفاوتی در تکیۀ گویش سیستان و تکیۀ  فارسی معیار است. نتیجه آنکه...

full text

تظاهر آهنگی تکیة دومین در زبان فارسی معاصر

کهنموئی‌پور (2003) در چارچوب نظری? واج‌شناسی نوایی و تحت عنوان قاعد? تسطیح معتقد است که در شبک? بازنمایی تکیه، بجز آخرین گروه واجی در سطح گروه آهنگ که تکی? اصلی میگیرد، سایر کلماتی که دارای علامت x در سطح گروه آهنگ هستند تکی? دومین می‌پذیرند. هدف مقال? حاضر پاسخ به این پرسش است که آیا میتوان برای گروه‌هایی که تکی? دومین را جذب میکنند شاهدی از نظام آهنگ زبان ارائه کرد. برای یافتن پاسخ این پرسش ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 9  issue 18

pages  91- 112

publication date 2013-11-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023